زیبارویان در نقاشی های گرومه

بسیار حرف درستی است که می گویند: یک گالری ویا یک موزه همیشه بهترین کلاس نقاشی است، البته اگر بدانی دنبال چه می گردی. اما از طرفی دیگر، یک نقاشی خوب ِ روایی نیز که بر اساس سندی تاریخی و یا حکایتی اسطوره ای به تصویر کشیده شده باشد، می تواند از هر کتابی برای نقل آن روایت گویاتر باشد. جان لئون گرومه، نقاش فرانسوی قرن نوزدهم را هم برای همین دوست دارم. اگرچه او نقاشی نه فقط محبوب من، که یکی از محبوب ترین نقاشان دنیا به حساب می آید. نقاشی که زیر نظر کلود باسیل کاریاگ، استادی سخت گیر و وظیفه شناس، پنج سال مدوامش را به طراحی پرداخت. وی به خاطر علاقه اش به سفر، بخش زیادی از عمر خود را در سیاحت دنیا و از جمله اروپا، آسیای صغیر و همینطور ترکیه و مصر گذراند. رد پای این سفر ها در آثار او به خوبی آشکار است. وی بیست و پنج سال آخر عمر خود را به طور کامل وقف مجسمه سازی کرد.
آن چه می خواهم اینجا بازگو کنم داستان دو شاهکار اوست. اولی، اثر «فرینه در برابر آرئوپاگوس»، داستان فاحشهء مشهور یونانی است به نام فرینه که زیبایی اش زبان زد عام و خاص بود. فرینه قیمتش را برحسب احساسش به مشتری تعیین می کرد و می گویند از دیوژن پولی نمی گرفت چرا که اندیشه را قابل احترام می دانست! فرینه کسی است که داوطلبانه پذیرفت تا مدل نقاشی معروف آفرودیت آنادیمه اثر نقاش معروف یونانی، آپلس باشد. می گویند برای این نقاشی، جامه اش را کند، موهایش را به روی شانه هایش ریخت و برهنه به دریاچه ای پا گذاشت که در معرض دید عموم قرار داشت. او همینطور مدل مجسمهء معروف آفرودیت کنیدوس ساختهء پراکسی تلس و سکه ای است که بر اساس طرح این مجسمه زده شد. اما فرینه داستان مشهوری دارد که گرومه آن را به زیبایی به تصویر کشیده است. داستان ِ زمانی که وی برای بی حرمتی به مراسم الویسینیان، به دادگاه احضار شد. اوراتور هیپرادس که از عاشقان او به حساب می آمد، وکالت او را بر عهده گرفت. می گویند زمانی که روند قضاوت می رفت تا به حکمی بی رحمانه بیانجامد، به روایتی، چنان که در نقاشی گرومه نیز آمده است، اوراتور جامهء او را از تن بدراند و به روایتی دیگر، خود فرینه، جامه از تن درید و چشم قاضیان دادگاه چنان در زیبایی اندام وی خیره ماند که بی درنگ حکم بر بی گناهی او صادر کردند. در آن زمان زیبایی فیزیکی، نشانه ای بر الوهیت و یا رحمت الهی به حساب می آمده است و همین امر نیز جان فرینه را از آن حکم نجات داد.
شاهکار دیگر گرومه، «پیگمالیون و گالاته» نام دارد. پیگمالیون یکی از شخصیت های کتاب دهم شاعر رومی، اوید است. داستان مجسمه سازی قبرسی (به روایتی شاه قبرس) که عاشق ساختهء دست خود می شود. پیگمالیون به خاطر وجود فاحشگان، از زنان بیزار است، اما پرستش او به درگاه ونوس مؤثر می افتد و ونوس، الههء عشق و زیبایی رحمتش را بر او شامل می کند و به مجسمهء ساخته از عاج فیلش، حیات می بخشد. بعدها نویسنده نام او را گالاته می گذارد. آنها با هم ازدواج می کنند و حاصل ازدواجشان پسری می شود به نام پافوس. این داستان چنان مشهور است که الهام بخش نقاشان و مجسمه سازان بسیاری از جمله هنری دومیه، ادوارد بونه جونز، آگوست رودین، ارنست نورماند، پاول دلوکس، فرانسیسکو گویا، فرانتس اشتوک، فرانسیس بیکن و توماس رولادسون قرار می گیرد. نویسندگانی چون ژان ژاک روسو در نمایشنامه ای موزیکال، فردریک شیله، در داستان ایده آل ها و ویلیام موریس در داستان بهشت زمینی نیز از این داستان الهام گرفته اند. اپراها، موسیقی ها و فیلم های بسیاری نیز بر این پایه ساخته شده اند که می توان برای مثال به فیلم آفرودیت توانا ساختهء وودی آلن اشاره کرد و همینطور می توان از نمایشنامهء مشهور پیگمالیون نوشتهء جرج برنارد شاو نام برد که بعدها فیلم بانوی افسونگر من نیز از روی آن ساخته شد.
. می گویند شخصیت پینوکیو نیز با الهام از این داستان خلق شده است.

بخشی از آثار گرومه